'Een berg bouwen is veel te duur'

In de rubriek Pinokkio controleert Dagblad De Pers mooimakerij, fabeltjes en halve waarheden. Vandaag Thijs Zonneveld over de berg in Nederland.

Wat is de bewering?
‘Een berg bouwen in Nederland is veel te duur.’

Wie zegt dat?
Half Nederland.

Waar zeggen ze dat?
In de rij bij het koffieautomaat.

Hoe zat het ook alweer?
Soms duurt het tien minuten, soms tien seconden. Maar die ene vraag komt altijd als je het met een willekeurige Nederlander hebt over de bouw van een berg in Nederland: ‘Wat moet dat geintje kosten?’

Drie maanden geleden ging het project Die Berg Komt Er van start. Inmiddels zijn een honderdtal bedrijven aangehaakt, die zijn verdeeld in projectgroepjes. Een van de belangrijkste dingen die ze onderzoeken: hoeveel dat geintje moet kosten.

Want een berg kost een berg geld – zoveel is zeker. Maar hoeveel is veel?

Wat is waar?
De simpelste berekening is in vijf minuten te maken. Als je een berg zand van twee kilometer hoog neerlegt, dan moet er 73 miljard kuub in. Bij een kuubprijs van 2,50 euro kom je uit op 182,5 miljard. En dan staat er nog niks op. Een investering van een miljardje of 200 kun je nooit terugverdienen.

Veel te duur dus. Een berg zand van één kilometer hoog is circa zes keer zo goedkoop. Dat scheelt al een stuk. Maar emmertjes zand op elkaar stapelen is een prehistorische bouwmethode. Het kan ook anders.

Als die berg er komt, zal hij geheel of gedeeltelijk hol zijn. Zo is het mogelijk om de kosten per kuub te drukken, maar ook om de opbrengsten per kuub te verhogen – een holle ruimte is veel beter te exploiteren dan een massief blok. Denk aan appartementen, aan winkelcentra, aan CO2- opslag. De eerste indicatie is dat de exploitatie van de ruimte in en op de berg miljarden op kan leveren. Verkoop van vastgoed levert tientallen miljarden op, de productie en opslag van schone energie brengt miljarden in het laatje. Aan de opbrengstenkant is dus duidelijk dat een holle berg veel mogelijkheden biedt. Maar hoe bereken je de kosten van zo’n ding?

Hoe ingewikkelder de constructie, hoe duurder. Het zou makkelijk zijn om vergelijkbare projecten elders als uitgangspunt te nemen, maar niemand heeft ooit een berg van meer dan honderd meter gebouwd. Het probleem is ook dat die projecten nauwelijks te vergelijken zijn met de bouw van een berg in Nederland. De kostenberekening moet dus anders.

Een holle berg is in feite niets anders dan een giga-blokkendoos. De berg wordt opgebouwd met modules die op elkaar te stapelen zijn. Dan hoef je niet twintig jaar te bouwen voor er iets functioneert, maar kun je verschillende blokken al in de aanvangsfase laten draaien. Je kunt per blok uitrekenen wat het kost en opbrengt.

Dat vergt wel veel rekenkracht en tijd. De eerste berekeningen van enkele modules worden vrijdag gepresenteerd bij een brainstormsessie, maar het duurt nog maanden voor de precieze cijfers bekend zijn.

Uiteindelijk is het heel simpel: een berg bouwen is pas té duur als het meer kost dan het opbrengt. Er is nu meer dan genoeg aanleiding om te geloven dat er een berg te bouwen is die rendabel is. De komende maanden zal langzaam maar zeker duidelijk worden of dat geloof terecht is.

Eindoordeel
De bewering is: niet waar en niet onwaar.