Het weer op en rond de berg

Meteoconsult heeft een vooronderzoek gedaan naar de meteorologische effecten op en rond de berg. Hieronder de beknopte versie van de eerste resultaten.

De vraag was of we een globaal beeld konden geven van het te verwachten klimaat op de berg, en de klimaateffecten van de berg op haar omgeving. Dat heeft van onze kant geresulteerd in een eerste summiere analyse, die we tijdens de tweede brainstormsessie over de berg aan de deelnemers hebben overgebracht. Het gaat dus om een zeer globale indicatie en geenszins een diepgravend onderzoek. Daarbij is uitgegaan van de twee basisvormen van de berg waar in dat beginstadium van de brainstormfase sprake was.

Algemeen kunnen we stellen dat aan de loefzijde (in het geval van een Nederlandse berg de zuidwestkant) meer bewolking tot ontwikkeling komt en het ook vaker zal gaan regenen. Aan de lijzijde (de noordoostkant) zal het juist zonniger en droger zijn. Het gaat bij een berg met een top van 2000 meter en een basis van 10 bij 10 kilometer om significante verschillen.

De temperatuur daalt per 100 meter stijging met 0,6 tot 1,0 graden.

De belangrijkste factoren die het klimaat op en rond de berg beïnvloeden zijn:

• De vorm van de berg
• De positionering ten opzichte van de heersende luchtstromen
• De hoogte van de berg

Vorm
We zijn uitgegaan van twee basisvormen: een bergrug of in kegelvormige berg (als een vulkaan).

Bergrug
Een bergrug heeft de grootste impact. Dit levert namelijk de meeste stau- en föhnwerking op. Als gevolg daarvan zijn de tegenstellingen tussen loef- en lijzijde van de berg het grootst, en dus ook de effecten die stroomop- en stroomafwaarts zijn te verwachten. Dat geldt voor de hoeveelheden bewolking en regen die aan de loefzijde van de berg groter worden dan zonder berg het geval zou zijn, en aan de lijzijde juist kleiner. Ook ontstaan, zeker als het aan de loefzijde van de berg regent, grote temperatuursverschillen tussen voor en achter de berg, vergelijkbaar met het Alpengebied waar tussen Duitsland en Italië soms grote verschillen optreden. Tevens heeft een berg grote invloed op de luchtstroom.

Kegel/ vulkaanvorm
Hiervan zal het effect relatief minder groot zijn. Minder stau en minder föhnwerking dus. Toch zal ook een geïsoleerde berg in de direct omgeving het neerslag- en windpatroon sterk beïnvloeden.

Bij beide vormen geldt dat het zowel op de top van de berg als langs een deel van de flanken ervan fors harder waait dan normaal gesproken aan het aardoppervlak het geval is.

Winter op de berg
Met een gemiddelde wintertemperatuur van ongeveer 4 graden aan het aardoppervlak kunnen we stellen dat de temperatuur op ongeveer 600 meter tijdens de winter rond het vriespunt ligt. Het gaat hierbij echter om een gemiddelde. Ook in de winter kan de vorstgrens soms oplopen tot een hoogte van 3000 meter. Lang duurt zo’n situatie niet, maar het kan dus ook in de winter een aantal dagen op de top van de berg flink dooien. Ook is het zo dat in Nederland de meeste neerslag valt op het moment dat de wind uit het zuidwesten waait. De sneeuwvalgrens ligt daarbij vaak rond de 1100 meter. Bij een koudere droge periode kunnen over het algemeen ook sneeuwkanonnen ingezet worden.

Klimaatverandering
Sinds de industriële revolutie is er sprake van een wereldwijde opwarming. De opwarming gaat in West-Europa een stuk sneller. Bij een gelijkblijvend stromingspatroon en een stijging van de temperatuur tot 2050 van 1 tot 1,5 graden, komt de gemiddelde sneeuwgrens ongeveer 150 meter hoger te liggen. Bij een snellere stijging kan de gemiddelde sneeuwgrens nog ongeveer 200 meter hoger uitkomen.

Een wereldwijde opwarming wil overigens niet zeggen dat het overal in de wereld warmer wordt. Ook al is een verdere opwarming van het klimaat in West-Europa zeer waarschijnlijk, vooral de onzekerheid over het winterseizoen is relatief groot. De wereldwijde klimaatverandering kan voor andere stromingspatronen zorgen die in ons deel van het continent juist vaker koudere winters kunnen veroorzaken.